“Μέρα Σάββατο – Χρονικό του εκτοπισμού των Εβραίων των Ιωαννίνων”
Παρουσίαση του βιβλίου “Μέρα Σάββατο – Χρονικό του εκτοπισμού των Εβραίων των Ιωαννίνων” που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κουκκίδα. Έχοντας ως αφετηρία το διήγημα “Σαμπεθάι Καμπιλής” του Δημήτρη Χατζή και εστιάζοντας καταρχάς στην ιστορία της ρωμανιώτικης κοινότητας των Ιωαννίνων, το βιβλίο αφηγείται την ιστορία και τον εκτοπισμό της κοινότητας αυτής.
Με αφορμή την δημοσίευση του, η ιστορικός Τασούλα Βερβενιώτη, η Irène Bonnaud, συγγραφέας του τόμου, η Φωτεινή Μπάνου, που μετέφρασε μέρος του κειμένου, ο Δημήτρης Δημόπουλος, υπεύθυνος των εκδόσεων Κουκκίδα, και η Διαμάντω Μάτσα συζητούν για τη μνήμη της γενοκτονίας των Εβραίων στην ελληνική κοινωνία, για τη σχέση ανάμεσα στη λογοτεχνία και την ιστορία και για τον τρόπο με τον οποίο το βιβλίο φωτίζει συγκεκριμένες πτυχές της ιστορίας του εκτοπισμού: την υπόθεση Kurt Waldheim, τη συμμετοχή Ελλήνων Εβραίων στην εξέγερση του Sonderkommando στις 7 Οκτωβρίου 1944, την ανακάλυψη των φωτογραφιών που κατάφερε να τραβήξει στο στρατόπεδο του Άουσβιτς ο Αλμπέρτος Ερρέρα.
Το βιβλίο αποτελεί το κείμενο της θεατρικής παράστασης “Μέρα Σάββατο / C’était un samedi” που παρουσιάζεται στο ΚΕΤ κάθε Σάββατο, από τις 4 Φεβρουαρίου μέχρι τις 25 Μαρτίου 2023. Μερικά από τα μικρά γλυπτά που δημιούργησε η Κλειώ Μακρή για την παράσταση απεικονίζονται στο βιβλίο. Περισσότερες πληροφορίες: www.polychorosket.gr/events/cetait-un-samedi
Την 25η Μαρτίου του 1944, μέλη των Waffen-SS, τακτικοί Γερμανοί στρατιώτες της 1ης Ορεινής Μεραρχίας Edelweiss και Έλληνες χωροφύλακες εκτοπίζουν βίαια τους Εβραίους των Ιωαννίνων με τελικό προορισμό το Άουσβιτς-Μπιρκενάου. Τις ίδιες μέρες (23, 24, 25 Μαρτίου) εκτοπίζονται Έλληνες Εβραίοι από την Αθήνα, τη Χαλκίδα, την Καστοριά, την Άρτα, την Πρέβεζα, τη Λάρισα, τα Τρίκαλα και τον Βόλο. Είχε προηγηθεί ο μαζικός εκτοπισμός των Εβραίων της Θεσσαλονίκης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν από τους R. Hilberg, M. Mazower και άλλους ιστορικούς, η γενοκτονία στην Ελλάδα αποδεκάτισε πάνω από το 85% της εβραϊκής κοινότητας, ποσοστό συγκρίσιμο με αυτό της Πολωνίας.
Στην ιστοριογραφία της Shoah, η λεγόμενη “εποχή της μαρτυρίας” παρέρχεται: οι τελευταίοι μάρτυρες του εκτοπισμού και της εξολόθρευσης εξαφανίζονται ο ένας μετά τον άλλον. Πώς μπορούμε να διασώσουμε αυτήν τη μνήμη, ώστε να παραμείνει ζωντανή; Με ποιον τρόπο μπορούμε να κάνουμε αυτές τις φωνές να εξακολουθούν να ακούγονται;
φωτογραφία: Αποστόλης Κουτσιανικούλης